Gösteri Peygamberi

“Bütün bu öğrendiklerimizin bizi daha akıllı yapacağını sanıyorduk. Ama bizi aptallaştırmaktan başka bir işe yaramadı. O kadar çok şey öğrenmiştik ki düşünecek vaktimiz kalmamıştı.”

Gösteri Peygamberi; Chuck Palahniuk tarafından yazılan, yeraltı edebiyatı türünde bir roman. Özgün adı “Survivor” olan roman, dilimize Funda Uncu tarafından çevrilmiş, 2002 yılında Ayrıntı Yayınlarınca basılmıştır.

Bir uçakta başlayan hikâye, yine uçakta bitiyor. Anlatımda tersine akış söz konusu, yani anlatı da sayfa sayıları da sondan başa doğru ilerliyor. Romanın ana kahramanı Tender Branson, Creedish mezhebinde doğup büyümüş, daha sonra dış dünyaya gönderilmiş bir misyonerdir. Mezhep üyelerinin topluca intiharından sonra ondan ve onun gibi binlerce misyonerden beklenen de intihar etmeleridir. Diğer üyeler yetiştirildikleri doğrular üzerine hayatlarına son verirken Tender bunu yapmaz ve baş döndürücü gelişmeler sonucu, ev işleri yaparak geçimini sürdüren bir adamdan sahte bir peygambere dönüşür.

Kitapta gerek mekân gerekse karakter betimlemeleri o kadar ayrıntılı yapılmış ki bana okurken bir film izliyormuşum hissi verdi. Bu netliğe rağmen karakterlerin belli bir mesafeden ve son derece objektif anlatılması da hiçbiriyle özdeşim kurmama olanak vermedi. Kitabın akıcı ancak zaman zaman okunması zor ve kasvetli bir dili olduğunu da belirtmek isterim.

“İnsanların hepsi tutacak bir el arıyor. Rahatlatılmak istiyor. Her şeyin yoluna gireceğine dair sözler istiyor.” diyen yazarımız romanda Tender’dan sahte bir peygamber yaratıyor. Bu sahte peygamber çıkardığı tuhaf dua (zayıflama duası, park yeri bulma duası vb.) kitaplarıyla, çaresiz insanlara kesin hükümler verip onları aşağılayan televizyon programlarıyla insanlardan hem kazanç sağlayıp hem de onları kendisine bağlıyor.

Gösteri Peygamberi tam bir popüler kültür taşlaması. İnsanların sorgulamadan bir güce nasıl bağlandıklarını, mezhep dayatmaları ile popüler kültür dayatmalarının aslında ne kadar benzeştiklerini, içinde yaşadığımız çok uyarıcılı ve bir noktadan sonra bizi hissizleştiren hayatı sorgulamak için bir kapı aralıyor okurlarına. Siz de Palahniuk’un araladığı kapıdan günümüz hayatına, değerlerine, dayatmalarına bakmak isterseniz Gösteri Peygamberi tam size göre. Keyifli okumalar…

“Hepimiz aynı televizyon programlarıyla büyüdük. Sanki hepimize aynı suni hafızadan takılmış. Çocukluğumuzla ilgili hiçbir şeyi hatırlamazken, komedi dizilerindeki ailelerin başına gelenlerin hepsini gayet iyi biliyoruz. Hepimizin belli başlı hedefleri aynı. Hepimizin korkuları aynı.”

İpek Danış